ایمان به ملائکه

ايمان به فرشتگان 1- تعريف آن: ايمان به فرشتگان، اعتقاد محكم به اينامر است كه خداوند فرشتگان را از نور آفريده كه فطرتاً براي طاعت و پرستش آفريده شده اند. )لا يَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ]35[( »ملائكه هر چه خداوند به آنها امر ميكند نافرماني نمي كنند و هر چه امر مي شوند انجام مي دهند«. شب و روز به ذكر و تسبيح خداوند مشغولند و هيچگاه خسته و ملول نمي شوند. تعدادشان را جز پروردگار كسينمي داند، و خداوند آنانرا به اعمال و وظايف مختلفي مكلف فرموده است. در رابطه با ايمان به فرشتگان خداوند متعال مي فرمايد: )ولَكِنَّ الْبِرَّ مَنْ آمَنَ بِاللَّهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِوَالْمَلائِكَةِ]36[ ( »بلكه نيكو كار كسي است كه به خدا و روز قيامت و فرشتگان ايمان آورد«. و مي فرمايد: )آمَنَ الرَّسُولُ بِمَا أُنْزِلَ إِلَيْهِ مِنْ رَبِّهِ وَالْمُؤْمِنُونَ كُلٌّ آمَنَ بِاللَّهِ وَمَلائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ]37[( »رسول )خدا( به آنچه از )سوي( پروردگارش بر او فرو فرستاده شده، ايمان آورده است و مؤمنان )هم(. هر يك به خداوند و فرشتگانش وكتابهايش و فرستادگانش ايمان آورده اند«. و در حديث مشهور آمده كه جبريل عليه السلام از رسول خدا صلي الله عليه وآله وسلم دربارة ايمان و اسلام و احسان پرسيد كه حضرتش صلي الله عليه وآلهوسلم دربارة ايمان فرمودند: اينكه به خدا و فرشتگانش و كتابهايش و پيامبرانش و روز رستاخيز و به تقدير اعم از خوب و بد آن ايمان و باور داشته باشي. ايمان به فرشتگان: ايمان به فرشتگان دومين ركن از اركانششگانة ايمان است كه به غير آن نه ايمان كسي كامل، و نه قبول مي گردد. مسلمانان در وجوب ايمان به فرشتگان اجماع كرده اند. پس اگر كسي از وجود آنان يا وجود بعضي از آنان كه خداوند آنرا ذكر فرموده منكر شود بدون شك كافر گرديده و با قرآن و سنت و اجماع امت مخالفت كردهاست. كه در اين زمينه خداوند متعال مي فرمايد: )وَمَنْ يَكْفُرْ بِاللَّهِ وَمَلائِكَتِهِ وَكُتُبِهِ وَرُسُلِهِ وَالْيَوْمِ الْآخِرِ فَقَدْ ضَلَّ ضَلالا بَعِيدا]38[( »هر كس به خدا و فرشتگانش و كتابهايش و فرستادگانش و روز قيامتكافر شود بداند كه به گمراهي دور و درازي گرفتار آمده است«. 2- چگونگي ايمان به فرشتگان: ايمان به فرشتگان هم مجمل و هم مفصل است. ايمان مجمل چند چيز را در بر مي گيرد از جمله: اول: اقرار به وجود آنان، و اينكه آنان مخلوقي از مخلوقات خداوند هستند كه آنانرا براي پرستش خود آفريده و اينكه وجود آنان حقيقي است، و اينكه ما آنانرا نمي بينيم دليل نيست كه آنها وجود نداشته باشند، چقدر بسيارند مخلوقات كوچكي كه حقيقتا در جهان وجود دارند ولي ما آنها را نمي بينيم. پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم دو مرتبه حضرت جبريل عليه السلام را به شكل حقيقيش ديده اند، و بعضي صحابه رضيالله عنهم بعضي فرشتگان را به شكل انسان ديده اند. امام احمد در مسند از عبدالله بن مسعود رضي الله عنهما روايت مي كند كه فرمود: )رَأَي رَسُول الله صلي الله عليه وآله وسلم جبريل في صُورَتِهِ وَ لَهُ ستمأئة جَناح و كُل جناح منها قَد سَدَّ الأُفُق( »رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم جبريل عليه السلام را به شكل اصلي اشديده اند كه ششصد بال داشت و هر بال آن افق را پوشيده بود«. و در حديث مشهور جبريل كه مسلم روايتكرده است ثابت شده كه جبريل عليه السلام به شكل مردي آمد كه لباسهايش بشدت سفيد و موهايش به شدت سياه بود هيچ اثري از آثار سفر بر او ديده نمي شد و هيچ كدام ازصحابه او را نمي شناخت. دوم: همان مقام و منزلتي را به آنان دادن، كه خداوند به آنها داده است، يعني اينكه آنان بندگان مأموري از جانبخدايند، كه خداوند به آنان عزت بخشيده و درجاتشان را بلند فرموده و آنها را به خودش نزديك فرموده است، و اينكه بعضي از آنان پيام آور وحي الهي و بعضي ديگر مسؤليت هاي ديگري دارند، و جز كاري كه خداوند توانايي انجام دادن آنرا به آنان بخشيده توانايي هيچ كار ديگري را ندارند، آنان با اين وجود بدون اجازة خدا نه براي خودشان و نه براي ديگران مالك هيچگونه نفع و ضرري نيستند، لذا به هيچ عنوان نه تنها هيچ صفتي از صفات ربوبيت را چنانكه نصاري دربارة روح القدس )جبريل عليه السلام( اعتقاد داشته به آنان نسبت دادن درست نيست، كه حتي انجام دادن ذره اي از انواع عبادت براي آنان، هرگز جايز نيست. خداوند متعال مي فرمايد: )وقَالُوا اتَّخَذَ الرَّحْمَنُ وَلَداً سُبْحَانَهُ بَلْ عِبَادٌ مُكْرَمُونَ، لا يَسْبِقُونَهُ بِالْقَوْلِ وَهُمْ بِأَمْرِهِ يَعْمَلُونَ]39[( »گفتند خداوند فرزندي برگرفته است، اوپاك )ومنزه( است. بلكه )آن فرشتگان( بندگاني گرامي اند. در هيچ سخني بر او پيشي نمي گيرند و آنان به فرمان او كار مي كنند«. و مي فرمايد: )لايَعْصُونَ اللَّهَ مَا أَمَرَهُمْ وَيَفْعَلُونَ مَا يُؤْمَرُونَ]40[( »خداوند را در آنچه به آنان فرمان دهد، نافرماني نكنند. و آنچه را كه فرمان مي يابند، انجام مي دهند«. اينقدر ايمان )دربارة فرشتگان( بر هر مرد و زن مسلمان واجب است كه هم بياموزند و هم به آن معتقد باشند و هيچكس در اين باره معذور شناخته نمي شود. اما ايمان مفصل به فرشتگان چند نكته را در بر مي گيرد از جمله: 1-ماده آفرينش خداوند متعال چنانكه جنيان را از آتش و آدم را از خاك آفريده، فرشتگان را از نور آفريده است و آفرينش فرشتگان قبل از آفرينش آدم عليه السلام بوده است. در حديث آمده است كه: )خُلَقَتِ المَلائِكَة مِنْ نُور وخٌلَقَ الجَانُّ مِنْ مَارِجٍ مِنْ نَارٍ وخُلِقَ آدَم ممَّا وُصِفَ لَكُم]41[ ( يعني »فرشتگان از نور و جنيان از آتش شعله ور و آدم از آنچه برايتان توصيف گرديد آفريده شده اند«. 2- تعداد فرشتگان فرشتگان مخلوقي هستند كه از بس زيادند جز خداوند متعال هيچ كسي نمي تواند تعداد آنانرا بشمارد، در آسمان جاي چهار انگشت خالي نيست مگر اينكه فرشته اي ايستاده يا در حال سجدهاست، چنانكه هر روز هفتاد هزار فرشته به بيت المعمور در آسمان هفتم داخل مي شوند و ديگر تا قيامت نوبت به آنان نمي رسد، و در روز قيامت جهنم درحالي احضار مي شود كه هفتاد هزار لجام دارد و هر لجام آنرا هفتاد هزار فرشته مي كشند. شايد درك حقايق جز براي مؤمنان واقعي مشكل باشد لذا خداوند متعال مي فرمايد : )وَمَا يَعْلَمُ جُنُودَ رَبِّكَ إِلَّا هُوَ]42[( »)وشمار( سپاهيان پروردگارت را جز او)كسي( نمي داند«. و در حديث صحيح آمده است حضرتش صلي الله عليه وآله وسلم فرمودند: )أَطَّتِ السَّماءُ وَحُقَّ أَنْ تَئُطَّ، مَا فيها مَوضِع قَدَم إِلا وَ فيه مَلَك سَاجِدٌ اَو رَاكِعٌ]43[( »آسمان به ناله درآمد و حق داشت كه بنالد، در همه جاي آن قدمگايي هم خالينيست مگر اينكه فرشته اي در حال سجده يا ركوع است«. و دربارة بيت المعمور فرمودند: )يَدْخُلُهُ فِي كُل يَوْمٍ سَبْعُونَ أَلف مَلَكٍ لا يَعُودُونَ إلَيه]44[ ( »هر روز هفتاد هزار فرشته در آن داخل مي شود و ديگر نوبت به آنان نمي رسد«. همچنين مي فرمايند: )يُؤتي بِجَهَنَّم يَوْمَئِذ لَهَا سَبْعُونَ ألف زمَام، مَعَ كُلِّ زمام سبعونَ ألف مَلَك]45[( »در آن روز جهنم در حالي احضار ميشود كه هفتاد هزار لجام دارد، كه هر لجامي را هفتاد هزار فرشته ميكشد«. از اينجا عدد سرسام آور فرشتگان آشكارمي شود، مثلاً تعداد اين فرشتگان به)4900.000.000( چهار هزار و نهصد ميليون فرشته مي رسد، پس بقية فرشتگان چقدر خواهند بود؟ پاك استپروردگاري كه آنان را آفريده و شمرده و بكار گماشته است. 3- اسمهاي فرشتگان واجب است كه به فرشتگاني كه خداوند در قرآن كريم و پيامبر صلي اللهعليه وآله وسلم در سنت از آنان نام برده اند، ايمان داشته باشيم، بزرگترين آنان سه تا هستند. اول: جبريل )عليه السلام( كه جبرائيل نيزناميده مي شود، او همان روح القدس است كه به پيامبران عليهم السلام وحي را مي رساند، وحيي كه دلها با آن زنده مي شود. دوم: ميكائيل )عليه السلام( ميكال نيز ناميده مي شود، وي مأمور باران است،كه هر جايي خداوند به او دستور دهد مي باراند، باراني كه زمين با آن زنده مي شود. سوم: اسرافيل )عليه السلام ( او مأمور دميدن در صور است كه بوسيلة آن پايان زندگي دنيا و آغاز زندگي آخرت اعلان مي شود، دميدني كه با آن جسمها زنده مي شود. 4- صفات فرشتگان: فرشتگان مخلوقاتي واقعي هستند كه اجسام حقيقي دارند و صفات خُلقي و خَلقيخاص به خود را دارند. از جمله: الف:جثه و توانايي از نظر آفرينش بسيار بزرگ و از نظر ضخامت بسيار تنومندند، خداوند متعال فرشتگان را به اشكال بزرگ و نيرومندي آفريده است كه با مسؤليتهاي مهمي كه خداوند آنان را بدان مكلف نموده سازگاري دارد. ب:شكل و قيافه فرشتگان بال دارند. خداوند متعال بــرايفرشتگان از يك تـا صدها بال آفريده كه جز خداوند متعال كسي تعداد دقيق آنها را نميداند، چنانكه رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم جبريل عليه السلام را با چهره حقيقي آن ديدند كه ششصد بال داشت و تمام اُفق را پوشيده بود. در اين خصوص خداوند متعال مي فرمايد: )الْحَمْدُ لِلَّهِ فَاطِرِ السَّمَاوَاتِ وَالْأَرْضِ جَاعِلِ الْمَلائِكَةِ رُسُلاً أُولِي أَجْنِحَةٍ مَثْنَى وَثُلاثَ وَرُبَاعَ يَزِيدُ فِي الْخَلْقِ مَا يَشَاء]46[ ( »ستايش خداي را است، پديد آورندة آسمانها و زمين، )كسي كه( فرشتگانرا پيام آوران داراي بالهاي دوگانه و سه گانه و چهارگانه گرداند، هر چه بخواهد در آفرينش مي افزايد«. ج:نيازها فرشتگان به آب وغذا نياز ندارند. خداوند متعال فرشتگان را طوري آفريده كه به آب و غذا محتاج نيستند، و نه ازدواج مي كنند و نه فرزند مي آورند. د:درك و شعور فرشتگان عاقل و داراي قلب هستند، با خداوند سخن گفته اند و خداوند نيز با آنها سخن گفته است، و با حضرت آدم وديگر پيامبران )عليهم السلام( نيز سخن گفته اند. هـ :قدرت هنر نمايي فرشتگان توانائي دارند كه جز شكل اصلي، خود را به هر شكل ديگري در آورند؛ خداوند به فرشتگان قدرت داده كه خود را به شكل مرد در آورند، در اين امر ردِّ بر بت پرستان است كه مدعي بودند كه فرشتگان دختران خدايند. ما نمي دانيم كه آنان چگونه نقش انسان را بازي مي كنند اما بقدري دقيق عمل مي كنند كه مشكل است فرق آنان با انسان تشخيص داده شود. و :سر انجام، مرگ همة فرشتگان از جمله ملك الموت در روز قيامت مي ميرند، سپس برانگيختهمي شوند تا اعمالي كه خداوند آنان را بدان مأمور ساخته انجام دهند. ز :عبادت و پرستش فرشتگان نيز خداوند را مي پرستند و پرستش آنان عبارت است از: نماز، دعا، ذكر، ركوع، سجده، ترس و محبت وغيره. از چگونگي عبادت فرشتگان مي توان حالات ذيل را نام برد: 1- دوام و استمرار و عدم خستگي. 2- اخلاص و يكسويي براي خداوند متعال. 3- طاعت مستمر و پاكي از گناه، زيرا از گناه و نافرماني معصومند. 4-كثرت عبادت همراه با تواضع و شكستگي در برابر خدا. چنانكه خداوند متعال مي فرمايد : )يُسَبِّحُونَ اللَّيْلَ وَالنَّهَارَ لا يَفْتُرُونَ]47[( »شب و روز تسبيح مي گويند، سستي نمي ورزند«. 5-مسؤليت فرشتگان خداوند مسئوليتهاي فراواني به دوش آنان گذاشته است، از جمله به بعضي ازاين مسئوليتها اشاره مي كنيم: 1- حاملان عرش. 2- مأمور به انزال وحي بر پيامبران عليه السلام. 3- نگهبانان بهشت و دوزخ. 4- مأمور بر ابر و باران و گياه. 5- مأمور بر كنترل كوهها. 6- مأمور بر دميدن در صور. 7- مأمور نوشتن اعمال انسانها. 8- مأمور حفاظت انسانها، ولي هر گاه خداوند امري را دربارة كسي مقدر كرده باشد آنها رهايش مي كنند و آن امر واقع مي شود. 9- مأمور به همراهي انسان و دعوت وي به كارهاي خير. 10- مأمور به نطفه در رحم مادر، و دميدن روح در انسان، و نوشتن روزي و عمل، و اينكه فلان انسان بدبخت است يا خوشبخت. 11- مأمور به قبض روح انسان در هنگام مردن. 12ـ مأمور بازجويي در قبر و آنچه كه از نعيم يا عذاب بر آن مترتب مي شود. 13- فرشتگاني كه مأمور رساندن سلام امت به رسول الله صلي الله عليه وآله وسلم هستند. لذا بندة مسلمان براي سلام كردن خدمت رسول گرامي صلي الله عليه وآله وسلم لازم نيست كه حتماً سفركند و خدمت ايشان برسد، بلكه از هر جايي كه درود وسلام بفرستد فرشتگان سلام او را به پيامبر صلي الله عليه وآله وسلم مي رسانند. و سفر به مدينة منوره اساساً به نيت نماز در مسجد حضرتش صلي الله عليه وآله وسلم است. فرشتگان مسؤليت هاي بسيار ديگري نيز دارند كه آنچه ذكر كرديم مشهور ترين آنها است. دليل آنچه عرض كرديم اين آيات كريمه است كه خداوند متعال مي فرمايد : )الَّذِينَ يَحْمِلُونَ الْعَرْشَ وَمَنْ حَوْلَهُ يُسَبِّحُونَ بِحَمْدِ رَبِّهِمْ وَيُؤْمِنُونَ بِهِ وَيَسْتَغْفِرُونَ لِلَّذِينَ آمَنُوا]48[( »كساني كه عرش را حمل مي كنند و آنان كه پيرامون آن )عرش( هستند با ستايش پروردگارشان تسبيح مي گويند و به او ايمان دارند و براي مؤمنان آمرزش مي خواهند«. و نيز ميفرمايد: )قُلْ مَنْ كَانَ عَدُوّاً لِجِبْرِيلَ فَإِنَّهُ نَزَّلَهُ عَلَى قَلْبِكَ بِإذْنِ اللَّهِ]49[( »بگو هر كس دشمن جبرئيل باشد)چه باك( او آن )قرآن( را به حكم خدا برتو نازل كرده است«. و ميفرمايد: )وَلَوْ تَرَى إِذِ الظَّالِمُونَ فِي غَمَرَاتِ الْمَوْتِ وَالْمَلائِكَةُ بَاسِطُوا أَيْدِيهِمْ أَخْرِجُوا أَنْفُسكم]50[ ( »و چون ببيني، آنگاه كه ستمكاران در سكرات مرگ اند و فرشتگان دستان خود را گشاده اند )و مي گويند:( جانهايتان را بيرون آوريد )شگفت زده مي شوي(«. 6- حق فرشتگان بر انسانها: أ : ايمان آوردن به آنان. ب : محبت و تعظيم و ذكر فضائل آنان. د : دوري از آنچه كه فرشتگان ناپسند مي دارند، چون از هر چه كه انسانها ناراحت مي شوند آنها نيز ناراحت مي شوند. ثمرة ايمان به فرشتگان: أ :تحقق ايمان، زيرا ايمان جز با، باور داشتن به فرشتگان كامل نمي شود. ب :با قدرت و عظمت پروردگار متعال آشنا شدن، زيرا عظمت مخلوق دليل بر عظمت خالق است. ج : رشد و تقويت ايمان در قلب بندة مسلمان، زيرا آشنايي با حالات و صفات ومسؤليات آنان ايمان را زياد مي كند. د:احساس اطمينان و آرامش، زيرا كه مؤمن وقتي بداند كه خداوند فرشتگاني را براي حفاظت او مكلف فرموده، احساس آرامش مي كند. هـ : محبت با فرشتگان، چون وقتي انسان مؤمن بفهمد كه فرشتگان به كامل ترين وجه پروردگار متعال را مي پرستند و براي مؤمنين طلب آمرزش مي كنند، طبيعي است با آنها محبت پيدامي كنند. و :ناپسند داشتن كارهاي زشت و ناپسند،و گناهان. ز :و شكر خداوند سبحان بر اين همه لطف و عنايتي كه به بندگانش فرموده، كه اين همه فرشته را مأمور كرده كه از او حفاظت كنند، اعمالش را بنويسند و مشكلات عديدة ديگر او را برطرف كنند ادامه دارد... ]35[ - تحريم: 6 ]36[ - بقره: 177 ]37[- بقره:285 ]38[ - نساء: 136 ]39[- انبياء:26- 27 ]40[ - تحريم: 6 ]41[ - صحيح مسلم ]43[ - مسند احمد-21133ترمذي- 2349 ]44[ - صحيح بخاري و صحيح مسلم ]45[ - صحيح مسلم ]46[ - فاطر: 1 ]47[ - انبياء: 20 ]48[ - غافر: 7 ]49[ - بقره : 97